«Καμπανάκι» από Τούρκο ιστορικό για την Αγία Σοφία - «Θα καταρρεύσει και ο κόσμος θα κατηγορεί εμάς»

Συνεχίζονται οι αντιδράσεις στην Τουρκία για τις εργασίες βαρέων οχημάτων στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας. Μεγάλο μέρος του επιστημονικού κόσμου στην Τουρκία εκφράζει έντονο προβληματισμό για την είσοδο φορτηγών και γερανών στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση υποστηρίζει πως οι ενέργειες αυτές αφορούν «ενίσχυση» του μνημείου.

O διακεκριμένος ιστορικός καθηγητής Ιλμπέρ Ορτάϊλι εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση της Αγίας Σοφίας, μετά την δημοσίευση εικόνων που δείχνουν βαρέα οχήματα να εργάζονται εντός του βυζαντινού μνημείου.

Όπως αναφέρει, η χρήση βαρέων μηχανημάτων στο εσωτερικό της ιστορικής κατασκευής θέτει σε κίνδυνο τη στατική της, με πιθανό αποτέλεσμα την κατάρρευση.

Ο Ορτάϊλι τονίζει ότι η Αγία Σοφία «δεν αντέχει» τέτοια φορτία: «Ας αφήσουν γι’ άλλη χρήση τα βαριά οχήματα, δεν είναι περιβάλλον για φορτηγά», επισημαίνει, υποστηρίζοντας ότι οι υπόγειες διάδρομοι και η παλαιά της δομή δεν μπορούν να υποστηρίξουν τέτοιες παρεμβάσεις. 

Ο ιστορικός προειδοποιεί επίσης για διεθνείς συνέπειες: "Αν η Αγία Σοφία υποστεί σοβαρή βλάβη ή κατάρρευση, ο κόσμος θα ρίξει το φταίξιμο στους Τούρκους", λέει χαρακτηριστικά, εκφράζοντας φόβους για πολιτικό και πολιτισμικό αντίκτυπο. Η κριτική του Ορτάϊλι δεν είναι νέα: στο παρελθόν είχε προειδοποιήσει ότι η Αγία Σοφία «δεν είναι σε θέση να αντέξει» τη σημερινή πολυκοσμία. 

Επιπλέον, ο Ορτάϊλι έχει υποστηρίξει ότι η Αγία Σοφία «δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο πολιτικής», προειδοποιώντας ότι το ιστορικό μνημείο δεν πρέπει να αξιοποιείται για σκοπούς εντυπωσιασμού ή συμβολισμών. 

Τι λένε επιστήμονες για τα έργα αποκατάστασης

Η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Cumhuriyet, η οποία έχει το θέμα για την Αγία Σοφία στο σημερινό της πρωτοσέλιδο με τίτλο, «Στην Αγία Σοφία όπου ακόμη και η δυνατή ομιλία απαγορεύεται γίνεται αποκατάσταση με φορτηγά»,  φιλοξενεί απόψεις και άλλων επιστημόνων που υποστηρίζουν ότι οι εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στο ιστορικό μνημείο δεν έχουν κανένα επιστημονικό υπόβαθρο.

Ο αρχιτέκτονας Κορχάν Γκιούμους καταγγέλλει ότι η επιστήμη έχει αποκλειστεί από τη διαδικασία: «όταν η επιστήμη μένει απέξω, γίνονται αυτά τα λάθη», λέει, με τις μεγάλες μηχανές να χρησιμοποιούνται περισσότερο ως «θέαμα» παρά με σεβασμό στο μνημείο.

Ο αρχαιολόγος Νεζίχ Μπασγκέλεν, από την πλευρά του, τονίζει ότι η Αγία Σοφία είναι παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και ότι τέτοιου είδους τεχνικές παρεμβάσεις πρέπει να τηρούν τις «παγκόσμιες αρχές διαφύλαξης». Επιπλέον, επισημαίνει ότι η είσοδος οχημάτων έως και 45 τόνων στο μνημείο έχει προκαλέσει σοβαρή ανησυχία στο διεθνές κοινό.

Από την άλλη πλευρά, η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων (Vakıflar) απαντάει ότι η χρήση των μηχανημάτων κρίθηκε αναγκαία: στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της αποκατάστασης, έχει αποφασιστεί η κάλυψη του θόλου με προσωρινή χάλκινη κατασκευή, η οποία υποστηρίζεται από τέσσερις μεγάλους φορείς 43,5 μέτρων.

 Για τη μεταφορά των υλικών κατασκευάστηκαν στατικές δοκιμές (τεστ φορτίου, γεωραντάρ), και το έδαφος προετοιμάστηκε ώστε να αντέχει φορτία μέχρι 30 τόνων ανά τετραγωνικό μέτρο έτσι επιλέχθηκαν οχήματα βάρους έως 45 τόνων.